خواص اصلی زعفران چیست؟

زعفران، ادویه‌ای رایج و محبوب است که از گلی به‌نام زعفران یا Crocus sativus بدست می‌آید. می‌توان کلاله این گل را خشک کرد و طی فرایندی تبدیل به ادویه‌ای ارزشمند کرد. خواص زعفران برای سلامتی علاوه بر قابلیتش در رنگ و طعم دادن به غذا آن را به ادویه ای بسیار پرطرفدار تبدیل کرده است.

قبل از این که با خواص زعفران آشنا شوید بهتر است ابتدا ترکیبات شیمیایی آن را بشناسید و اقدام به خرید زعفران کنید.

ترکیبات زعفران

ترکیبات شیمیایی ای زعفران به نام کروسین در زعفران باعث ایجاد رنگ دهی آن می شود. طعم زعفران هم ناشی از پیکروکروسین است که تلخ و مزه ای شیمیایی دارد. سافرانال نیز تشکیل دهنده عطر اصلی زعفران است. لیکوپن، این کاروتنوئید ها در ترکیبات گوجه فرنگی نیز موجود است. بتاکاروتن ها، این کاروتنوئیدها در ترکیبات هویج نیز موجود است. زآگزانتین، پیکروکروسین ها یک نسخه ناقص از زیگزانتین کاروتینوئید هستند که از طریق برش اکسیداتیو تولید می شود.

پژوهشی که آقایان خراسانی و حسین زاده در مرکز تحقیقات دارویی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی مشهد انجام داده اند و بررسی های پیشرفته دارویی دیگر نشان داده اند که بیش از ۱۵۰ ترکیب مختلف حاوی کربوهیدرات ها، پلیپپتایدها، چربی ها، آب، مواد معدنی و ویتامین ها در زعفران موجود است. عناصر و ترکیبات اصلی زعفران که نقش عمده ای در ارتقا سلامتی و درمان اختلالات متعدد دارد، کروسین، کروستین، پیکروکروسین و سافرانال می باشد و این ترکیبات علت همه ویژگی هایی است که زعفران را به صورت کاربردی تر جهت استفاده تمام صنایع تبدیل کرده است. پس به طور خلاصه می توان گفت ترکیبات شیمیایی کروسین و کروستین مسئول رنگ دهی، پیکروکروسین مسئول طمع دهی و سافرانال مسئول ایجاد عطر و بوی زعفران است.

خواص زعفران

زعفران به دلیل دارا بودن ترکیبات شیمیایی خاصی که در بالا ذکر شد دارای فواید متنوعی در زمینه های مختلف از جمله سلامت روان، سلامت جسمانی، درمان و پیش گیری امراض و زیبایی دارد. در ادامه هر کدام از این خواص را توضیح می دهیم.

سلامت روان

زعفران با خواص خود می تواند به عوامل بهبود سلامت روان کمک می کند از جمله :

بهبود حال خوب

مصرف مداوم زعفران تا حدی باعث کاهش افسردگی خفیف می شود  و  حال روحی افراد را بهتر می کند. علت این مساله تاثیراتی است که ترکیبات اصلی زعفران بر روی غدد درون ریز می گذارد.به این صورت که هورمون های شادی و سلامتی با شدت بیشتری ترشح می شوند.

عملکرد سالم اعصاب

عملکرد سالم سیستم عصبی باعث جلوگیری از بسیاری از بیماری های مربوط به عملکرد ضعیف سیستم عصبی از جمله مشکلات کنترل مثانه، از بین رفتن عملکرد عضلات و غیره می شود. مصرف مداوم زعفران به بهبود سلامت عصبی شما کمک می کند. چرا که این ادویه دارای مقادیر زیادی ویتامین B ،به خصوص ویتامین B6 است. ویتامین B6 به سیستم عصبی ما کمک می کند تا عملکرد یکنواختی داشته باشد. بنابراین، احتمال مبتلا شدن به بیماری هایی که از عملکرد ضعیف عصبی هستند ناشی می شود، کاهش می یابد.

کاهش افسردگی

مطالعات ثابت کرده است که زعفران اثر ضد افسردگی را به بدن می بخشد. در واقع ترکیبات فعال زعفران از جمله کروسین و کائمپرفرول باعث خاصیت ضد افسردگی آن می شود.

بهبود خواب

ترکیب شیر و زعفران قبل از خواب می تواند کیفیت خواب را بهبود بخشد. زعفران دارای منیزیم است. منیزیم می تواند اعصاب را آرام می کند و در نتیجه خواب آلودگی را تقویت کند. از خاصیت آرام بخش بودن زعفران در داروهای آرام بخش برای بدن استفاده می شود.

مناسب برای سلامت جنسی

از مدت ها قبل، از زعفران که یک منبع گیاهی است برای درمان اختلالات جنسی متعدد استفاده می شده است. گذشتگان بر این باور بودند که زعفران می تواند منبع مفیدی برای بهبود و تقویت باروری آقایان باشد. چنان چه مبتلا به سندرم پیش از قاعدگی و اسپاسم قاعدگی هستید، مصرف زعفران می تواند برای شما بسیار مفید باشد.

بهبود حافظه

مطالعات نشان داده است که زعفران می تواند به بهبود حافظه علی الخصوص حافظه بلند مدت کمک کند و فرآیند یادگیری را بهبود بخشد.ترکیبات کروسین و کروستین در زعفران می تواند تشکیل سلول های مغزی را بهبود می دهد و مانع از آسیب دیدن آن می شود.

سلامت جسمانی

زعفران و ترکیبات موجود در آن، خواص درمانی متعددی بر قسمت های مختلف بدن نشان داده که در زیر بطور خلاصه آمده است:

حفظ بینایی

جریان خون در شبکیه و قرنیه توسط ترکیبات کروسین موجود در زعفران، می تواند به طور قابل توجهی افزایش پیدا کند و در نتیجه باعث عملکرد بهتر شبکیه چشم ها شود. درمان رتینوپاتی ایسکمیک و دژنراسیون ماکولا در سالمندان نیز با مصرف مداوم زعفران تا حدی امکان پذیر است.

گردش خون بهتر

زعفران به عنوان یک محرک انرژی شناخته می شود زیرا گردش خون را افزایش داده و در نتیجه متابولیسم بدن نیز افزایش می یابد. همچنین مقادیر زیاد آهن موجود در زعفران به افزایش گلبول‌های قرمز خون‌ کمک می کند. افزایش گلبول های قرمز، از کم خونی پیشگیری می کند، گردش خون و اکسیژن‌رسانی به سیستم‌های اندامی را بیشتر می کند تا از سوخت و ساز سالم تری بهره ببریم.

سلامت قلب و فشارخون

زعفران دارای پتاسیم است. از آنجا که امروزه، یکی از اهداف اصلی درسلامت انسان ، بهبود سلامت قلب است، مصرف زعفران به راحتی می تواند یکی از راه‌های ساده برای تامین این هدف، در نظر گرفته شود.

ارتقای عملکرد سلول

عملکرد سلول ها نیز می تواند تحت تاثیر مثبت زعفران قرار بگیرد چرا که زعفران دارای مواد مغذی و موثر زیادی است که عملکردهای مختلف ساختار بدن را بهبود می بخشد.

پتاسیم و منیزیم  از جمله مواد مغذی زعفران هستند که رشد سلول را تحریک می کند و به ترمیم آسیب های اطراف بافت ها سرعت می بخشد. همه ی موارد ذکر شده منجر به ترمیم عملکرد سلولی بدن می شود.

بهبود دستگاه گوارش

زعفران به عنوان یک منبع گیاهی باعث بهبود و حفظ سلامت دستگاه گوارش است. ترکیبات مختلف زعفران می تواند به عنوان ضد اختلال به کار رود که این ویژگی می تواند گوارش را بهبود و برای تحریک هضم بسیار مفید باشد.

تقویت استحکام استخوان

به نظر می رسد که زعفران برای بهبود قدرت استخوان در بدن نیز بسیار مفید خواهد بود. مطالعات تحقیقاتی متعددی به بررسی  برخی ترکیبات معدنی و آلی زعفران پرداخته که نشان داده است این ترکیبات برای بهینه سازی مصرف غذایی و دریافت کلسیم لازم هستند.

بهبود عملکرد ریه

ارگان اصلی دستگاه تنفسی انسان، ریه است. از سلول‌های ریه و بافت آن در برابر عفونت های مختلف و بیماری دیگر از جمله برونشیت می توان با مصرف زعفران، محافظت کرد. همچنین در تنگی نفس نیز از زعفران استفاده می‌شود.

لاغری و کاهش وزن

مطالعات بنیادی حاکی از آن است که زعفران می تواند باعث کاهش اشتها شود، از پرخوری افراد جلوگیری کند و در نتیجه نقش موثری در لاغری و کاهش وزن افراد چاق ایفا کند. یک مطالعه ی کوتاه مدت 8 هفته ای نشان داد که به طور قابل توجهی، مصرف یک مکمل عصاره زعفران می تواند اشتها، شاخص توده بدنی (BMI)، دور کمر و کل توده چربی بدن را کاهش دهد.

درمان بسیاری از بیماری ها

زعفران و ترکیبات موجود در آن، خواص درمانی متعددی بر قسمت های مختلف بدن نشان داده که بصورت زیر لیست کرده ایم:

1. درمان سرما خوردگی
2. درمان مشکلات دستگاه گوارش
3. مبارزه با التهاب
4. درمان زخم معده
5. بهبود زخم و سوختگی
6. مهار رشد تومور
7. درمان سردرد
8. درمان آسم و سرفه
9. درمان بزرگ شدن کبد
10. کاهش عفونت ادراری
11. درمان بی نظمی قاعدگی
12. تسکین درد دندان

پیشگیری از امراض

وجود آنتی اکسیدان، آهن، ز آگزانتین، لیکوپن، سافرانال، کروسین در عصاره  زعفران می تواند از عارضه های زیادی جلوگیری کند از جمله:

1. جلوگیری از آلزایمر
2. کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی
3. جلوگیری از ابتلا به پارکینسون
4. جلوگیری از بروز سرطان
5. جلوگیری از دیابت
6. کاهش علائم آرتروز
7. پیشگیری از کم خونی

زیبایی

سلامت پوست

خواص زعفران برای پوست نیز یکی دیگر از فواید زعفران است که می‌تواند بیش از پیش ما را مشتاق مصرف زعفران کند. پوست یکی از مهم‌ترین اندام‌ها و ارگان‌های بدن ما است که باید در حفظ سلامت و شادابی آن بکوشیم. پوست هر شخص، قسمت مهمی از هویت اجتماعی فرد را مشخص می کند. با مصرف زعفران به عناون یک روش مفید  و اثربخش می تواند از سلامت پوست خود، محافظت کرد.

زعفران یک گیاه دارویی است که می‌تواند با دارابودن مقادیر زیادی از آنتی‌اکسیدان‌ها منجر به خنثی شدن رادیکال‌های آزاد شده و از آسیب دیدن پوست در اثر این رادیکال‌های آزاد جلوگیری کند. عمده خواص زعفران برای پوست نیز بر اساس همین آنتی‌اکسیدان‌های زعفران استوار است.

مخلوط زعفران و عسل می تواند باعث درمان آکنه شود و جای جوش را از بین ببرد و همچنین به روشن کردن پوست کمک کند.

جلوگیری از ریزش مو

تحریک رشد مو با کمک زعفران، امکان پذیر است و می تواند به عنوان ابزاری برای جلوگیری از ریزش مو استفاده شود. از زعفران می توان به عنوان تقویت کننده ی رشد مو برای افراد با مشکل طاسی استفاده کرد. کافی است ترکیبی از زعفران و روغن کرچک را در محل طاسی بمالید. بعد از 20 دقیقه می توان آن را با آب شستشو داد.

در آخر به یاد داشته باشید

زعفران خشک به نوسانات سطح PH بسیار حساس است و قرار دادن آن در معرض نور یا عوامل اکسید کننده باعث تجزیه سریع آن می شود. به همین علت می بایست آن ها را در ظروف محکم و دربسته نگه داری شود. اما جالب است بدانید که زعفران نسبت به گرما کاملا مقاوم است. معمولا زعفران به فرم خشک شده یا پودری خریداری می شود. خرید زعفران یا مکمل های آن را می توانید از فروشگاه‌های گیاهان خوراکی پیگیری کنید. بهره بردن از خواص زعفران، تنها با مصرف مقدار کمی از آن هم امکان پذیر است. لطفا در نظر داشته باشیدبیشترین میزان زعفرانی که توصیه شده هر فرد می تواند بصورت روزانه مصرف کند، بین نیم تا یک گرم است نه بیشتر.